Για το σκοπό αυτό, αναζήτησα διάφορες σελίδες μουσείων της Ελλάδας και με αιφνιδίασαν ευχάριστα οι σελίδες του Μουσείου Μπενάκη (www.benaki.gr), του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (http://www.mmca.org.gr/el/home.htm) και του Τελλόγλειου (http://www.tf.auth.gr/teloglion/). Δυστυχώς μετά είδα και τις προτεινόμενες προς βράβευση ιστοσελίδες που προτείνει το Museums and the Web 2008 και φυσικά οι ελληνικές μου φάνηκαν πιο στατικές, λιγότερο διαδραστικές και γενικά λίγο παρωχημένες.
Στο Museums and the Web βρήκα επίσης και τα κριτήρια αξιολόγησης των ιστοσελίδων (http://www.archimuse.com/mw2008/best/judging.html). Μου ακούστηκαν λογικά και άρχισα να ψάχνω τρόπους να ενσωματώσω κάποια από αυτά στις δικές μας ανάγκες. Ήταν δύσκολο. Μετά, ρώτησα τι θα κόστιζαν κάποιες από τις ¨καινοτομίες¨ μου σε επίπεδο σχεδιασμού και συντήρησης. Ήταν ζόρικο. Και τελικά κατάλαβα. Όταν δε μπορείς
- να έχεις υψηλό προϋπολογισμό
- να απασχολείς μόνιμα έναν πληροφορικάριο
- να απασχολείς μόνιμα προσωπικό για την ενημέρωση της σελίδας
- να έχεις προηγουμένως δημιουργήσει ποικίλο και ποιοτικό περιεχόμενο
Και μου έφυγε η χαρά και θα προτείνω μια ιστοσελίδα από τα ίδια!
10 σχόλια:
Στη δουλειά μου βλέπω τα websites μουσείων ως ακόμα ένα 'χώρο' του μουσείου. Όπως και στο μουσείο έτσι και στο website χρειάζεσαι προϋπολογισμό, ανθρώπους και περιεχόμενο.
O προϋπολογισμός είναι ένα θέμα, αλλά ίσως όχι το βασικότερο. Το τι θέλει κανείς να κάνει με ένα website μουσείου είναι ίσως πιο σημαντικό ζήτημα. Με άλλα λόγια η μουσειολογία του website προηγείται των όποιων εφαρμογών.
Ο πληροφορικάριος είναι αναγκαίος στην αρχή του πρότζεκτ, να στήσει το website. Πολλά μουσεία φεύγουν πια από τη λογική ότι το website είναι δουλειά μόνο του webmaster (δες εδώ http://www.archimuse.com/mw2004/papers/marty/marty.html). Οι διάφοροι εργαζόμενοι στο μουσείο θα πρέπει σταδιακά να είναι σε θέση να συνεισφέρουν στο περιεχόμενο του website και να προσθέτουν το υλικό μόνοι τους. Ναι, χρειάζεται εκπαίδευση κλπ...Εθελοντές δεν έχει το μουσείο;!
Το ότι οικονομικά δεν γίνεται να πληρώσεις για ένα site με όλα τα κομφόρ, δεν σημαίνει ότι αναγκαστικά πρέπει να προτείνεις μια σελίδα από τα ίδια. Υπάρχουν και ενδιάμεσες λύσεις!
Τώρα, αν το μουσείο θέλει να έχει website για να βάλει τις ώρες επίσκεψης και την τιμή του εισιτηρίου, ε τότε...Μαυρογιαλούρος και πάμε παρακάτω.
Αν ήμουνα στη θέση σου, θα πήγαινα σε ένα πανεπιστήμιο που διδάσκουν μουσειολογία και έχουν και τμήμα πληροφορικής και θα ζητούσα αν γίνεται να δοθεί ως πρακτική των φοιτητών η απο κοινού δημιουργία ενός website για το μουσείο μου. Για να μην σου πω ότι θα πήγαινα και σε κανένα λύκειο όπου θα είχα κάποιο γνωστό καθηγητή και θα του ζητούσα εθελοντές για να μου κάνουν το website. Με τα freebies που υπάρχουν στο web, μπορείς να κάνεις θαύματα.
π.χ. το NVu είναι ελεύθερο πρόγραμμα κατασκευής ιστοσελίδων, που μπορείς να το κατεβάσεις στον υπολογιστή σου
http://nvudev.com/index.php
Έχεις δίκιο σχετικά με την αλληλοτροφοδότηση του site από διάφορους εργαζόμενους. Το πιο ενδιαφέρον site που είδα στήθηκε με πολλά blogs, που ενημερώνουν διαφορετικές σελίδες. Δεν ξέρω πόσο καλά το περιγράφω, πάντως μπορείς είτε να δεις τα blogs των εργαζομένων, είτε να ακολουθήσεις την τυπική ροή μιας ιστοσελίδας, όπου θα βρεις τα ίδια κείμενα. Το απόλυτα τέλειο σε αυτό το site ήταν ότι ο λόγος δεν ήταν ξύλινος, αλλά φρέσκος, μια και οι συντάκτες το αντιμετώπιζαν σαν πραγματικό blog.
Σχετικά με τους εθελοντές, στο μουσείο έχουμε προσεγγίσει λίγους, για πολύ συγκεκριμένες ανάγκες, που δεν καλύπτουν το project (κυρίως για εκπαιδευτικά προγράμματα).
Όντως, "η μουσειολογία του website προηγείται των όποιων εφαρμογών", άρα αρχή πάντων η στοχοθεσία. Ποια είναι η αποστολή του website και ποιοι οι στόχοι του; Με δεδομένους τους δικούς μας στόχους, δεν ξέρω αν χρειάζεται μουσειολόγος ή υπεύθυνος marketing...
Επίσης, θυμάμαι να διαβάζω κάπου ότι μια ιστοσελίδα δεν πρέπει να δημιουργεί περισσότερες ανάγκες από αυτές που καλείται να καλύψει. Αν μπορούσα να εισάγω κάποια νέα στοιχεία, δε θα ήταν σα να στήνω ένα 'άλλο' μουσείο; Για ένα άλλο κοινό, διαφορετικό από το δικό μας;
Και τώρα θα μου πεις, ξέρεις ποιο είναι το κοινό σου; Ξέρεις ποιο είναι το κοινό της ιστοσελίδας σου; Αν βασιστώ σε έρευνες για τους χρήστες του διαδικτύου, θα πρέπει να στήσω ένα website για ανθρώπους από 16 έως 45 ετών, μια ομάδα στόχος που δε μας αφορά και που κυρίως, δεν την αφορούμε!
Πόσο διαφορετικό μπορεί να είναι ένα website από το αντίστοιχο μουσείο;
Ένας τρόπος να δει κανείς το web είναι αυτός που ανέφερες ότι διάβασες: για να καλύψει ανάγκες. Θεμιτός, αν και χαμηλά ο πήχης.
Ένας άλλος τρόπος είναι να το δει ως 'extension of man' για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του McLuhan. Δηλαδή ως επέκταση του 'φυσικού' χώρου (στην περίπτωσή μας, του μουσείου). Αυτή η άποψη είναι ως ένα βαθμό παραπλανητική, διότι υπαινίσσεται ότι το website προσφέρει τα ίδια με ένα μουσείο, απλά σε μεγαλύτερο βαθμό. Γι'αυτό και πολλά μουσεία, ιδίως στα μέσα και τέλη της δεκαετίας του '90 ήταν πολύ σκεπτικά προς το web, διότι θεωρούσαν ότι η επίσκεψη στο website θα 'αντικαθιστούσε' την επίσκεψη στο μουσείο (φυσικά, το αντίθετο συνέβη). Το counterargument ήταν και είναι ότι τα websites δεν αποτελούν ούτε μια πολυβιταμινική εκδοχή του μουσείου, ούτε μια αντιγραφή του φυσικού μουσείου. Ένα μουσειακό website δεν έχει σκοπό να επαναλάβει στον online χώρο τη βιωματική επίσκεψη του φυσικού χώρου. Όσα μουσεία το προσπάθησαν απέτυχαν παταγωδώς, διότι δεν πήραν υπόψη το agency των τεχνολογιών και τη χρήση τους από τους "επισκέπτες".
Παρόλα αυτά, βιωματική επίσκεψη σε ένα μουσειακό website μπορεί να υπάρξει. Και αυτό συνδέεται με έναν άλλο τρόπο αντιμετώπισης του μουσειακού website: όχι (μόνο) για να καλύψει ανάγκες (π.χ. διευκολύνει την επικοινωνία), ούτε απλά για να επεκτείνει τη δράση του. Αλλά ξεκινώντας από τον ορισμό του μουσείου να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητες της τεχνολογίας και λαμβάνοντας υπόψη τον τρόπο/τόπο/agenda κλπ της χρήσης του web για να παρέχει μια διαφορετική μουσειακή εμπειρία: δηλαδή μια εμπειρία που βασίζεται στις συλλογές (έστω την πληροφορία των συλλογών) αλλά συμβαίνει στο χώτο και στο χρόνο του διαδικτύου. Με άλλα λόγια, η μουσειολογία των νέων τεχνολογιών.
Στην ερώτησή σου: ναι, στήνεις ένα 'άλλο' μουσείο. Μια διαδικτυακή μορφή του μουσείου, κομμένη και ραμμένη στο διαδικτυακό χώρο και τους κανόνες του. Οι online επισκέπτες δεν θα είναι κατ'ανάγκη onsite επισκέπτες και το αντίστροφο (παρόλο που υπάρχουν τρόποι τέτοιας ολιστικής αντιμετώπισης: δες π.χ. το μοντέλο virtuous circle εδώ http://www.archimuse.com/mw2006/papers/barry/barry.html). Αλλά αυτό δεν είναι κατ'ανάγκη κακό. Αν ο σκοπός του μουσείου περιλαμβάνει την προσβασιμότητα στη γνώση των συλλογών, τα όρια στην εκπλήρωσή του είναι τα όρια της φαντασίας μας.
Αν το υπάρχον κοινό του μουσείου (υποθέτω από αυτά που λες, πάνω από 45 ετών) δεν χρησιμοποιεί το διαδίκτυο, τι καλύτερο από το να απευθυνθεί το μουσείο στους 16-45; Audience development και ξερό ψωμί.
Όσον αφορά τη διαφορετικότητα μουσείου-website, η άποψή μου είναι ότι τα συστατικά είναι πάνω κάτω τα ίδια: τα αντικείμενα, οι συλλογές, η γνώση, οι "επισκέπτες" (σε εισαγωγικά, διότη η έννοια της online επίσκεψης είναι διαφορετική από την onsite επίσκεψη). Το μέσο είναι διαφορετικό και το μέσο αλλάζει και τον τρόπο επικοινωνίας. Ένα μουσειακό website πρέπει να αντλεί από τις συλλογές και να επικοινωνεί αποτελεσματικά. Σε αυτό το πλαίσιο δεν θα είναι ούτε ξεπατιτούρα, αλλά ούτε και άσχετο με το φυσικό μουσείο.
Συγνώμη για το σεντόνι και το ξύλινο ύφος. Με απασχολεί και μένα πολύ το θέμα και χαίρομαι που το έθεσες. Δυστυχώς, τώρα υφίστασαι την ακατάσχετη φλυαρία μου.
Αρχίζω από τα πιο εύκολα σχόλια. Αν αυτό είναι φλυαρία, δεν έχεις γνωρίσει τις φίλες μου… Ξεκινάω κι εγώ να υφαίνω λοιπόν αυτό το σεντόνι.
Με προβλημάτισαν αυτά που έγραψες, κυρίως σε ό,τι αφορά τις συλλογές. Δίνεις ιδιαίτερη σημασία σε αυτές, κάτι που με απομακρύνει μεν από το στόχο που μου έθεσαν, με φέρνει ωστόσο πιο κοντά σε αυτό που ήθελα εδώ και χρόνια να κάνω.
Κάποια facts για τη συλλογή:
1.συλλογή μικρή, καταγεγραμμένη με διαφορετικούς τρόπους
2.κυρίαρχο κομμάτι συλλογής σε Access(!), ως αποτέλεσμα της πρακτικής άσκησης μιας φοιτήτριας πληροφορικής. Όταν τη σχεδιάζαμε, είχαμε κατά νου ότι ουσιαστικά ετοιμάζουμε τα πεδία μιας μελλοντικής βάσης που θα αγοράζαμε κάποια στιγμή.
3.βάση δύσχρηστη, κυρίως λόγω όγκου, χωρίς φορτωμένες φωτογραφίες
4.έλλειψη προσωπικού (δεν υπάρχει επιμελητής συλλογών) και περιστασιακή (και ελλιπής) ενημέρωση βάσης, ανάλογα με τρέχουσες ανάγκες
Ως απάντηση στα παραπάνω προβλήματα, σκέφτηκα να παρουσιάζουμε ενδεικτικά κάποια αντικείμενα των συλλογών, όπου η διαδραστικότητα θα περιορίζεται στη δυνατότητα επιλογής περισσότερου κειμένου και στη δυνατότητα μεγέθυνσης των εικόνων. Καμία φυσική σύνδεση με τη βάση, άρα περιορισμένη ελευθερία του χρήστη. Ξέρουμε όμως ότι αυτό δεν κάνει τη διαφορά. Θυμίζει κάτι “virtual museums” της δεκαετίας του ’90.
Όσο για την ενότητα των εκθέσεων, δυστυχώς μια από τα ίδια. Εντάξει, θα βάλω ό,τι έχω, φωτογραφίες, κάτι φρικτά βίντεο και μια εικονική περιήγηση που είναι συμπαθητική και οριακά διαδραστική. Παρομοίως και στην ενότητα των εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Δυστυχώς, ο στόχος του audience development μπορεί μόνο να υποβόσκει, μια και δε μου τέθηκε ως ζήτημα. Πρέπει αντίθετα να στηθεί μια ιστοσελίδα για τους εκπαιδευτικούς, άντε και για όσους θέλουν να αξιοποιήσουν τις εγκαταστάσεις και τις υπηρεσίες μας! Αλλά εντάξει, να το δω και έτσι, ίσως μπορέσω να το καμουφλάρω…
Για να είμαι όμως ειλικρινής, δεν είμαι πολύ αισιόδοξη :(
Στα πρώτα χρόνια του Web, τα websites είχαν τη σημείωση 'under construction' σε σελίδες που δεν ήταν "ολοκληρωμένες". Αυτό υποδηλώνει και τον τρόπο αντιμετώπισης των websites τότε: ως προϊόντα που είχαν αρχή και τέλος.
Πλέον αυτή η φάση έχει περάσει (έχει ονομαστεί και ως 'the honeymoon period') και αναγνωρίζουμε ότι ένα website είναι συνεχώς 'under construction', συνεχώς ανανεώνεται, εξελίσσεται, αναπτύσσεται, αλλάζει.
Σε αυτά τα συμφραζόμενα, δεν νομίζω ότι θα πρέπει να είσαι απαισιόδοξη για το website του μουσείου. Αν μου επιτρέπεται μια πρόταση (που ίσως να είναι άτοπη και μη ρεαλιστική για τα δεδομένα που έχεις), ίσως θα ήταν καλό να προσπαθήσεις να πείσεις το μουσείο να δει το website ως ένα αναπτυσσόμενο τμήμα του ίδιου του μουσείου και παράλληλα να 'σπάσεις' αυτή την ανάπτυξη σε μικρά τμήματα, ώστε ό,τι θα κάνεις τώρα να είναι η πρώτη φάση του website (π.χ. αυτό που λες για τους εκπαιδευτικούς), κ.ο.κ. Ίσως αν τους προτείνεις την κατεύθυνση που μπορεί να πάρει το website, αλλά τους καθησυχάσεις ότι αυτό θα γίνει σε ένα βάθος χρόνου, με συγκεκριμένα βήματα, τότε και να διαπιστώσουν τις δυνατότητες του Web, αλλά και να μην τρομάξουν από ό,τι απαιτείται. Just a thought.
Ευχαριστώ museologist,
ιδαίτερα χρήσιμα και ενθαρρυντικά αυτά που μου γράφεις. Ήδη έπεσα με τα μούτρα στη βάση και στη συλλογή, ώστε να έχω κάτι στα χέρια μου για να διαπραγματευτώ.
Έχεις δίκιο, δε χρειάζεται να είναι αυτή η τελική του μορφή (αλλά λίγο κουράστηκα με τις μισές δουλειές που ποτέ δεν έχουμε χρόνο να ολοκληρώσουμε μετά), οπότε θα συζητήσω με το συνεργάτη μας τις προδιαγραφές εξέλιξης και θα προσπαθήσω να τις εντάξω στο τελικό πακέτο. Το πρόβλημα είναι ότι δεν έχω επαρκείς γνώσεις ώστε να ξέρω τι μπορεί και τι δε μπορεί να γίνει... και δε μπορείς να είσαι πάντα σίγουρος ότι σου λένε την αλήθεια. Για παράδειγμα, μπορείς να συνδέσεις blog με ιστοσελίδα; Μπορείς να εισάγεις δεδομένα από διαφορετικά αρχεία στην ιστοσελίδα και αυτό να λειτουργεί σε πραγματικό χρόνο, δίνοντας επιλογές στον επισκέπτη; Περιμένω ακόμη να μου απαντήσουν σχετικά με τη διαχείριση μηνιαίου ημερολογίου και δεν ξέρω ακόμη αν μια λύση e-shop μπορεί να είναι εφικτή. Δεν ξέρω καν αν πρέπει να έχει κάποια σύνδεση με την εφορία (κάτι Ζήτα... και άλλα γράμματα της αλφαβήτου).
Αυτά τα μπερδεμένα.
Πάντως, ειλικρινά σε ευχαριστώ, μου έδωσες κουράγιο.
ΕΡ: μπορείς να συνδέσεις blog με ιστοσελίδα;
ΑΠ: Ναι
ΕΡ:Μπορείς να εισάγεις δεδομένα από διαφορετικά αρχεία στην ιστοσελίδα και αυτό να λειτουργεί σε πραγματικό χρόνο, δίνοντας επιλογές στον επισκέπτη;
ΑΠ: Ναι
ΕΡ: e-shop μπορεί να είναι εφικτό;
ΑΠ: Ωχ! Καλύτερα να μην μπλέξεις με e-shop. Είναι μεγάλος μπελάς και χρειάζεται αρκετή δουλειά για να το τρέξει κανείς. Ιδίως αν δεν υπάρχει προσωπικό. Έρευνες στο digicult (ψάξτο στο google) λένε ότι δεν ενδείκνυται για μικρά μουσεία, με λίγο προσωπικό και μικρό market. Με άλλα λόγια, θα μπείτε μέσα.
Πράγματι οι ιστοχώροι των ελληνικών μουσείων υστερούν σε σχέση με αυτούς τους εξωτερικό, αλλά αυτό δεν ωφείλεται (πρωτίστως) στην έλλειψη χρημάτων, αλλά στην αρτηριοσκληρωτική νοοτροπία των ίδιων των (ανθρώπων των) μουσείων και την άγνοια για τη σημασία ύπαρξης ιστοχώρων. Όταν φτιάξαμε το on-line εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τον Μυστρά http://www.culture.gr/war/mystras-edu/ (με την 5η εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Σπάρτης), το οποίο παρεπιμπτόντως είναι και το μόνο εκπαιδευτικό πρόγραμμα ελληνικού μουσείου στο Διαδίκτυο, αυτό έγινε διότι ένας άνθρωπος μέσα από το ΥΠ.ΠΟ έβλεπε μπροστά και είδε την ανάγκη και την προοπτική μιας τέτοιας προσπάθειας (τα χρήματα ήταν πολύ λίγα αλλά το μεράκι πολύ).
Όσο για την πρόταση σου σχετικά με τη δημιουργία website μουσείου από φοιτητές τμήματος μουσειολογίας σε ελληνικό πανεπιστήμιο, αυτό συμβαίνει ήδη στο μάθημα Νέες Τεχνολογίες & Μουσεία του μεταπτυχιακού σε Μουσειακές Σπουδές του Παν. Αθηνών το οποίο και διδάσκω. Όμως και πάλι πέφτουμε πάνω στον τοίχο των μουσείων. Σχεδόν έτοιμο website για το τμήμα Συντήρησης της Εθνικής Πινακοθήκης ποτέ δεν προσώρησε από την ίδια την Πινακοθήκη, παρά τις συνεχείς πιέσεις αλλά και τις -υποτίθεται- θερμές προθέσεις της Πινακοθήκης να το υιοθετήσει... Έχουν άλλα πιο σημαντικά θέματα με τα οποία πρέπει να ασχοληθούν...
Να προσθέσω επίσης ότι ο πληροφορικάριος δεν είναι τόσο αναγκαίος στην αρχή όσο στο τέλος, αφού δηλαδή έχει γίνει ο σχεδιασμός, ώστε να υλοποίησει το ψηφιακό προϊόν. Σίγουρα η ομάδα που θα σχεδιάσει θα πρέπει να συμβουλεύται έναν άνθρωπο που γνωρίζει τι μπορεί να υλοποιηθεί και τι όχι (αλλά που δεν είναι απαραίτητα τεχνολόγος)
Maria Roussou,
την αρτηριοσκληρωτική νοοτροπία των ανθρώπων των μουσείων μπορώ να την καταλάβω, γιατί τη ζω από την καλή και από την ανάποδη. Ξέρω πώς είναι να δουλεύεις σε ένα χώρο με λίγο προσωπικό, με ασάφεια ως προς την ανάθεση εργασιών και ρόλων και με ανεπάρκεια των εκάστοτε γνωστικών αντικειμένων.
Δεν καταλαβαίνω όμως αυτή τη νοοτροπία του νεόπλουτου, που θέλει να εντυπωσιάσει, χρησιμοποιώντας τις πλέον σύγχρονες τεχνολογικές λύσεις, χωρίς ωστόσο να γνωρίζει ποιο είναι το κοινό του και χωρίς να έχει εκ των προτέρων αναρωτηθεί κατά πόσο όλες αυτές οι καινοτομίες ταιριάζουν στο προφίλ του.
Ευτυχώς τώρα που τελειώνει η Κοινωνία της Πληροφορίας σταματήσαμε να ακούμε με την ίδια συχνότητα για την ψηφιοποίηση του πολιτιστικού αποθέματος και για τα εικονικά/ ψηφιακά μουσεία, για τα οποία ανάθεμα και αν είχαμε κάποια ιδέα!
Δημοσίευση σχολίου